Nitq inkişafının ləngiməsi, təəssüf ki, tamamilə sağlam uşaqlara təsir edən uşaq nevrologiyasının ən aktual problemlərindən biridir. Çox vaxt valideynlər özləri uşağın nitqindəki çətinliklərə səbəb olurlar.  Düzgün danışıq və zehni inkişaf üçün fizioloji normalar mövcuddur və uşaqların doğuşundan etibarən onların yerinə yetirilməsinə nəzarət etmək çox vacibdir.

Körpə dünyaya gəldiyi ilk günlərdən nitqinin inkişafı ilə məşğul olmağa başlaya bilərsiniz. Öncə körpənin necə ağladığına diqqət etməlisiniz.  Uşağın ağlaması çox fərqlidir, həyatın ilk ayında ağlaması xüsusilə ifadəli olur və körpənin nəyə ehtiyac duyduğunu anlamaq mümkündür: soyuqdur, ağrıyır, yemək istəyir və ya tualetə gedir, ya da bəlkə, yalnız anasının onu qucağına götürməsini istəyir.  Uşaq hər şeyi intonasiya baxımından düzgün edirsə, diqqətli bir ana fərqi anlayır və bu istəklərə cavab verməyi tez öyrənir.  Körpə monoton, yəni eyni səviyyədə ağlayırsa və səsə yaxşı cavab vermirsə, həkimə müraciət edin.

Bir uşaq sağlamdırsa və eşitmə problemi yoxdursa, həyatın ikinci ayında müsbət emosiyalara cavab olaraq "quğuldamağa" başlayır.  "Zümzümə" ilə yanaşı, emosional ünsiyyətə cavab olaraq ilk  səsli gülüş görünür. "Zümzümə" səsləri "gu", "ge", "ha" və s. birləşmələrinin üstünlüyü ilə müəyyən bir çeşidə olur. Bu səslərlə ünsiyyət qurmağa çalışır, ətrafında nəyəsə reaksiya göstərir. Körpə "quğuldamağa" başlamazsa, həkimə müraciət edin. 

İki aydan etibarən hərəkətləri təkrarlama dövrü başlayır: körpə anası ilə danışarkən diqqətlə dodaqlarına baxır və sanki bu hərəkətləri təkrarlamağa çalışır, amma səs çığartmır.  Beləliklə, 3.5-4 aya qədər uşada həqiqi bir "zümzümə" meydana gəlir.  Həqiqi "zümzümə" dövründə səslər uzunmüddətli, melodik və daha müxtəlif olur.

Altı aya qədər uşağın şaqqıltılı nitqi olur – bəzi hərfləri, hecaları tələffüz etməyə başlayır. Bu dövrdə uşağın intonasiyasını, necə danışdığını, necə ağladığını izləmək vacibdir.  Altı ayda sağlam bir uşaq artıq müəyyən hecaları tələffüz etməli, səsləri təkrarlamalıdır. Bu dövrdə uşaqların səsləri təqlid etməsi daha fərqli olur.

Danışıq öncəsi dövrünün sonunda uşağın başqaları ilə şifahi olmayan ünsiyyət formaları daha da mürəkkəbləşir.  Ünsiyyət hər iki əlin köməyi ilə daha fərqli üz ifadələri və səslərlə həyata keçirilir.  Uşaq əllərini anasına uzadır, ayrı səslər çıxarır, sanki “məni götür” deyəir. Sonra üz ifadələri daha da mürəkkəbləşir. Daha ifadəli olur, simvolik jestlər görünür. Bir yaşına qədər uşaq 8-10 sadə, qısa sözləri (ana, baba, ver, na və s.) deməlidir. Məhz bu dövrdə erkən nitq inkişafı başa çatır və motor nitqi insanlar arasında ünsiyyət yolu kimi formalaşmağa başlayır.

Bir il yarımdan sonra uşaq təqlid edərək həm ona ünvanlanan, həm də təsadüfən başqalarından eşitdiyi tanış olan və olmayan sözləri asanlıqla tələffüz edir.  Motorlu nitqin intensiv inkişafı ümumiyyətlə, həyatın ikinci ilinin ikinci yarısında başlayır. Bir il altı aya qədər uşaq səs tərkibi sadə olan təxminən 30 söz tələffüz edir. İki yaşında uşaq 200-dən çox söz danışır, demək olar ki, ifadəli nitqi olur, sadə bir düşüncə və ya istək ifadə edə bilir, məsələn, "Ana, mağazaya gedək, mənə oyuncaq alacağına söz verdin."  Eyni zamanda, bəzi səsləri hələ də aydın olmayan şəkildə tələffüz edə bilər. Üç yaşına qədər demək olar ki, bütün nitq hissələri daxil olmaqla, bir uşağın nitqində 1200-1500-ə qədər söz olur.

Bu inkişaf norma sayılır. Ancaq bu, yalnız valideynlər uşaqla davamlı danışdıqda, ona nağıllar söylədikdə, laylalar oxuduqda olur. Müasir dövrdə çox böyük bir problem var – canlı danışıq getdikcə alətlərlə əvəz edilir.  Bu səbəbdən əvvəlcə nevrologiya baxımından sağlam doğulan bir çox uşaq vaxtında danışmağa başlamır.

2.5-3 yaşında olan sağlam bir uşaq fraza nitqini ümumiyyətlə bilmirsə və ən yaxşı halda yalnız tək sadə sözlər danışırsa, nitqin inkişafında ləngimə var və bu, müalicə olunmalıdır.