• Qiymətləndirilmək, mükafatlandırılmaq hər yaşdakı insan üçün bir ehtiyacdır. Məqsədəuyğun olaraq edilən mükafatlandırma, qiymətləndirilmə nəticəsində sözügedən davranış tam aşılanmış və davamlı olması təmin edilmiş olar. Ancaq burada vacib olan mükafat ilə bunun səbəbi olan davranış arasında düzgün bir tarazlığın təmin edilməsidir.
•   Uşaqlar da bəyənilməkdən, mükafatlandırılmaqdan çox xoşlanırlar. Mükafatlandırılma ana və ataların müraciət etməli olduqları bir təlim-tərbiyə metodudur.
•  Uşağınızı mükafatlandırarkən verilən mükafatın məqsəd yox, müsbət bir davranış və ya əldə edilən nailiyyəti qəbul etmək və onu həvəsləndirmək üçün bir vasitə olduğunu unutmayın.
•  Münasib davranış və müvəffəqiyyətlər nəticəsində verilən mükafat uşağın bu kimi istəklərini daha da artırar, onu çalışmağa sövq edər.
• Uşağınızın vəzifəsi olan və etməli olduğu davranışın mükəmməl bir şəkildə edildiyini görən zaman, həmin davranışın eynilə qalıb davam etməsi üçün arabir mükafatlandırma üsuluna müraciət edin. Ancaq mükafatlandırarkən davranış və mükafat arasındakı tarazlığı qoruyub ifrata varmayın.
• Uşağınıza yeni öyrətdiyiniz, ya da öyrətməyə cəhd etdiyiniz bir davranışı (bilgi, iş, söz, hərəkət...) qüvvətləndirmək və onu bu davranışa vərdiş etdirmək üçün də mükafat metodundan istfadə edə bilərsiniz. Mükafat deyiləndə ağlınıza sadəcə olaraq maddi mükafat lar (pul, əşya, tətil, əyləncə...) gəlməsin. Uşağınıza deyəcəyiniz və onun davranışını alqışlayacağınız bir neçə xoş söz(afərin, təbrik edirəm...) də bir mükafatdır. Uşağınızın uğurunu, ya da müsbət bir hərəkətini sözlə alqışlayarkən belə ifrata varmayın.

• Bunu yalnız mənim qızım edə bilər.
• Aslan oğlum mənim, sən hər kəsdən üstünsən.
• Siz digər uşaqlardan fərqlisiniz,... - demək həqiqəti əks et dirən cümlələr deyil. Bunlar tamamilə eqoistlik duyğusu ilə deyilən ifadələrdir.

• Uşaqlarınızdan birini qazandığı uğurdan, ya da müsbət bir hərəkətindən ötrü bəyənib mükafatlandırarkən, digər uşağınızı, ya da uşaqlarınızı qısqanclığa sövq etməyin. Əks təqdirdə, onların arasına kin və nifrət toxumları səpmiş olarsınız. Bu məsələdə olduqca diqqətli olmaq lazımdır.
•  Uşağınızın öz vəzifəsi olan davranışları üçün mükafatlandırma metodundan istifadə etməyin. (Ancaq öz vəzifəsini mükəmməl etdikdə istifadə edə bilərsiniz). Əks təqdirdə, uşağınızı qarışıq duyğulara və tənbəlliyə sövq etmiş olarsınız.
•  Ölçüsüz mükafatların uşağa heç bir faydası yoxdur, ək sinə, hətta zərəri vardır. Əslində, yerinə yetirilməli olan davranışları mükafatlandıran ana və atalar heç özləri də bilmədən, fərqinə varmadan uşaqlarını rüşvətə vərdiş etdirmiş olarlar.
• Müəyyən bir mərhələdən sonra uşaq üçün mühüm olan nümayiş etdirdiyi müsbət hərəkət deyil, əldə edəcəyi mükafat, yəni rüşvətdir. Beləliklə də, artıq nümayiş etdirdiyi müsbət bir davranışdan sonra "Mənə nə, almalısınız!" - deyərək ana-atasına qarşı çıxar. Hətta həddi aşaraq “Mənə filan şeyi alsanız, edərəm, almasanız yox!" - deyə bilər.
• Uşağa mükafat verərkən heç bir vəchlə onunla fikir mübadiləsi etməyin. Mühüm olan uşağın hər hansı bir şey göz ləmədən mükafatlandırılmasıdır.
• Maddi mükafatlardan çox, mənəvi (psixoloji baxımdan həvəsləndirici) mükafatlara üstünlük verin. Beləliklə də, onu həm dəstəkləmiş, həm də yeni müsbət davranışlar və nailiyyətlər üçün həvəsləndirmiş olarsınız.

• Afərin!
• Müvəffəq olacağına inanıram.
• Təbrik edirəm!
• Yeni-yeni uğurlar arzulayıram!
• Çox gözəl alınıb.
• Səninlə fəxr edirəm!
• Yaxşı olmağına çox sevindim,... kimi ruh yüksəkliyi verən və həvəsləndirici sözlər (söz olsun deyə yox), sami mi-qəlbdən deyilməli və bu isti münasibət uşağa hiss etdirilməlidir.

• Verdiyiniz mükafatları daha sonra mənfi bir davranışı nə ticəsində uşağınızın başına qaxmayın. Bir daha sənə "bunu almayacağam, etməyəcəm...” kimi sözlər deməyin.
• Yerində, taraz və ölçülü bir şəkildə istifadə edilən mükafat metodunun uşağın davranışlarına, şəxsiyyətinə və uğurlarına məsbət təsir etdiyini unutmayın.

Sinfini keçərkən

Əksər ana və ya atalar uşağının oxuyub sinfi keçməsi üçün onu sövq etməyi, həvəsləndirməyi tamamilə unudur və buna əhəmiyyət vermirlər. Sövq edici cümlələr ümumiyyətlə belədir:

• Sinfi keçsən sənə velosiped ala cağam.
• Sinfi keçsən sənə kompüter alacağam.
• Sinfi keçsən sənə mobil telefon alacağam. Sinfi keçsən səni istirahətə göndərəcəyəm.
• Sinfi keçsən sənə maşın alacağam. (Özəl məktəbdə müəllimlik etdiyim illərdə bir ata övladının sinfi keçmə si üçün hər cür fədakarlığa hazır olduğunu, hətta uşağına istədiyi maşını alacağını şagirdin yanında dilə gətir di. Halbuki, onun uşağı hələ orta məktəb şagirdi idi).

Hörmətli analar və atalar!

Uşağın oxuyub sinfi keçməsi onun tamamilə normal, yerinə yetirməli olduğu vəzifəsidir. Bu kimi vəzifələri müqabilində mükafatlandırıldığını görən uşağınız daha da uğurlar qazanması mümkün ikən, o, mövcud olanla kifayətlənəcək və daha çox nailiyyətlər qazanmaq üçün lazımi səyi göstər məyəcəkdir. Bundan əlavə, "bir sinifdən o biri sinfə keçməyin böyük bir iş olduğunu, sinfi keçdiyi təqdirdə ana-atası tərəfindən seviləcəyini, sinifdə qalmağın adi bir hal, keçməyin isə qeyri-normal bir hal olduğunu" fikirləşə bilər.

Məktəb həyatında uşağınızı norma üstü bir davranışından və ya uğurundan ötrü (təşəkkürnamə almaq; sənət, idman, sosial fəaliyyətlərdə fəal olmaq...) mükafatlandırdıqda, onun səyini və nailiyyətlərini daha da artırmış olarsınız.

Mükafatlandırma metodundan ölçülü bir şəkildə istifadə edildiyi təqdirdə, uşağa müsbət təsir bağışlayacağını və bunun uzun müddət davam edəcəyini unutmayın. "Sinfi keçərsən..." ifadəsi ilə başlayan ölçüsüz vədlərdən çəkinin; uşağınızı yanlış yönləndirməyin!