Uşaq ilə nə baş verir?

“Bu kimin kuklasıdır?” sualına və ya "İndi kim yatacaq?"-a iki yaşlı uşaq mehribanlıqla cavab verir: "Bu, Fatoşun kuklasıdır" və ya "İbrahim yatacaq". Böhranda olan üç yaşlı uşağın tipik cavabı budur: "Mən yatmayacağam !!!" və ya "Sənə deməyəcəyəm!"

Valideynlərin fikrincə, uşaq ağrılı şəkildə inadkar, şıltaq, iradəsiz, itaətsiz olur, əhval-ruhiyyəsi hər dəqiqə dəyişir və praktiki olaraq idarə oluna bilmir. Bununla belə, üç illik sözdə böhranın demək olar ki, görünmədiyi uşaqlar var, lakin bu uşaqlar nadirdir. Bu dövrün bəzi xarakterik əlamətləri 2,5 ilə qədər müşahidə oluna bilər və 4 ilə qədər davam edə bilər - böhranın gücü və müddəti uşağınızın şəxsiyyətinin xüsusiyyətlərindən, tərbiyə şəraitindən və ailə vəziyyətindən asılıdır. Üç illik böhran insanın ikinci doğumu kimi təsvir edilir - bu, şübhəsiz ki, çox vacib və çətin bir keçid dövrüdür.

Hər halda, böhran müsbət bir hadisədir, çünki bu, uşağın böyüməsi və inkişafının ayrılmaz hissəsidir, onun hələ kiçik, lakin yetkin müstəqil Şəxsiyyətinin formalaşmasını əks etdirir. Uşaq daim öz hüdudlarını və böyüklərin hüdudlarını yoxlayaraq, ətrafındakı dünyadan təcrid olunduğunu dərk etməyə başlayır - onun hüdudları daxilində nə qədər uzağa gedə bilər və harada, gücsüzlük və öz dəyərsizliyi hissini yaşayar.

Bu yaxınlara kimi o, anası ilə fiziki və psixi cəhətdən ayrılmaz, simbiotik birlik içərisində idi. Onlar bir bütöv, bir kainat olsalar da amma indi körpə nəhəng və tez-tez düşmən dünyasına qarşı çıxan tamamilə ayrı bir varlıq olduğunu dırk etməyə başlayır; özünü zəif və çarəsiz hiss edir, qorxur. Onun istəkləri imkanları ilə mütənasib deyil və tez-tez böyüklərin müqaviməti və bəyənməməsi ilə qarşılaşır. Və özünü müdafiə edir, aqressiv davranır, böyüklərin təcrübəsinə əsaslanmayaraq, yeni davranış üsullarını dadmağa çalışır, özü, nəticəyə özü nail olmaq istəyir, özü seçmək və qərar vermək istəyir, özü öz dəyərini və gücünü özünə sübut etmək istəyir. Özünə hörməti var, özünü təsdiqləyir, onun özünə hörməti hərəkətlərinin uğurundan və başqalarının qiymətləndirməsindən asılıdır, bu zaman çox həssasdır və cüzi məsələlər ona toxuna bilər.

Budur, uşaq həyatının bu çətin dövrünü müşayiət edən tərslik, neqativizm, inadkarlıq, etiraz-üsyan, dəyərsizləşdirmə, despotizm əlamətləri.

Valideynlərin rolu

Bəzi müəlliflər insan psixikasında daxili münaqişələrin baş verməsi təbiətini onun öz “mən”inin formalaşması ilə əlaqələndirirlər. Belə ki,  3 yaş böhranı dövründə təşəbbüskarlıq və müstəqillik vərdişləri qazanmamaq müstəqillik və sərbəstlikdən qorxuya gətirib çıxarır.

Uşağınıza bir şeyə qadir olduğunu hiss etməsinə necə kömək edə bilərsiniz? Valideynlər üçün bu dövrün psixoloji vəzifəsi, valideynlərin ona "böyük" hiss etmək imkanı vermək qabiliyyəti sayəsində həyata keçirilən uşağın ayrılması və fərdiləşdirilməsidir. Uşağa kömək etmək valideynlər üçün normaya çevrilməlidir.

Hər şey bu qədər sadə olsaydı ... Böhran təkcə uşaq üçün deyil, həm də böyüklər üçün bir sınaqdır. Böhran xüsusilə kəskin və uzun müddətdirsə, valideynlər şəxsiyyətlərinə və ailə təhsili xərclərinə diqqət yetirməlidirlər. Əgər ailədə uşağın inadkarlığı ilə bağlı problemlər varsa, bu o deməkdir ki, valideynlər uşağın fəaliyyətini həddən artıq tənzimləyir, sərt qrafikə və düzgün davranışla bağlı fikirlərinə şübhəsiz tabe olmağı tələb edirlər. Bir uşağa həddindən artıq qayğı göstərildiyi bir ailədə, çox vaxt kiçik bir üsyançı və ya əksinə, həddindən artıq narahat olan şübhəli bir körpə tapa bilərsiniz. Digər tərəfdən, ziddiyyətli tərbiyənin tətbiq olunduğu və ya aydın qaydaların olmadığı ailədə uşaq öz duyğularına və hərəkətlərinə nəzarət edə bilmir.

Beləliklə, valideynlərin şəxsiyyət xüsusiyyətləri, ailədəki münasibətlər, tərbiyənin növü - bütün bunlar, xüsusən də bu çətin dövrdə uşağın psixikasına həlledici təsir göstərir.