Xoşxassəli qeyri-spesifik psixomotor inkişafın ləngiməsi

Patoloji sindromların görünüşü olmadan istənilən yaş mərhələsində motor, zehni və nitq funksiyalarının inkişafında gecikmə.

Beyin zədələnməsi ilə əlaqəli deyil. Yaşla müalicə edilmədən normal  şəraitdə kompensasiya edilir.

Psixomotor inkişafda ümumi (total) xoşxassəli qeyri-spesifik, yəni beynin bütün funksiyalarında ləngimə aşkar edilir və parsial(qeyri-bərabər), yəni yalnız bir və ya bir neçə funksiyanın gecikməsi qeyd olunur.

Yeni doğulmuş dövr

Zaman refleksin olmaması (qidalanma, yuxu). Aclıq və toxluq reaksiyasının olmaması.

Şifahi diqqətin olmaması və ya zəif ifadəsi, zəif ifadə olunan şərtsiz reflekslər.

Qarın üstə uzananda başını qaldırmır. Belə uşaqlar müayinə olunduqda spontan hərəkət aktivliyi kifayət qədər aydın görünür, əzələlərdə hipertonikliyi üstünlük təşkil edir, reflekslər simmetrikdir və disembriogenez stiqmalarının sayı 4-5 stiqmanı keçmir.

Həyatın 1 aydan 3 aya qədər olan müddəti

Uşağın aktiv oyanma müddətində bir qədər artım. Bu dövrdə müsbət emosional reaksiyalar azdır və ya ümumiyyətlə yoxdur. Tez tükənməsi ilə konsentrasiyanın qısamüddətli reaksiyası.

Həyatın 3 aydan 6 aya qədər olan müddəti

Simmetrik zəncirvari reflekslərin formalaşmasında gecikmə (qarın üstə uzananda çönə bilmir,əllərindən istifadə etmir).

Həyatın 6 aydan 9 aya qədər olan dövrü

Az sayda jest və oynaq reaksiyalarla ünsiyyət qurarkən aktiv fəaliyyətin olmaması.Emosional olmadan monoton səslər.Şifahi əmrlərə cavabın olmaması.Öz başına oturmur, qalxmağa çalışmır, zəif sürünür.

Həyatın 9 aydan 12 aya qədər olan dövrü

İntonasiyanın olmaması. Dəstəklə dayanır, yerimir.

Təqlid edərək hərəkət etməyə başlayır.

Hər yaş dövründə ola bilər ki, hər yaş dövründə psixomotor inkişafın hamısı yox, ayrı-ayrı elementləri itə bilsin (uşaq nəyi isə edir, nəyi isə etmir).

Normal şəraitdə geriləmə 1-2 yaş dövründə müalicə edilmədən aradan qaldırılır.

Psixomotor inkişafda spesifik gecikmə.

Beyin strukturlarının zədələnməsi ilə əlaqəli motor, zehni və nitq funksiyalarının inkişafının pozulması, patoloji sindromlarla özünü göstərir və özünü kompensasiya etmir.

Psixomotor inkişafın spesifik gecikməsi aşağıdakılar nəticəsində baş verir:

Mərkəzi sinir sisteminin malformasiyalarının formalaşması ilə disembriogenetik pozğunluqlar.

Hipoksi-işemik, travmatik, yoluxucu və toksik amillərin təsiri. Metabolik xəstəlik. İrsi xəstəliklər.

Əvvəlcə psixomotor inkişafın spesifik gecikməsi qismən ola bilər, lakin sonradan psixomotor inkişafın ümumi (generalizəolunmuş) ləngiməsi adətən somatik inkişafın qeyri-mütənasibliyi ilə müşayiət olunan motor, zehni və nitq funksiyalarının vahid pozulması ilə inkişaf edir.

Psixomotor inkişafın spesifik ləngiməsi 1 dərəcə (yüngül).

Uşağın psixomotor inkişafında 1 yaş intervalından çox olmayan gecikmə, uşaq böyüdükcə çatışmazlığının tədricən azalması tendensiyası.

Zehni, motor və nitq inkişafında ümumi gecikmə.

Motor disfunksiyalarının yayılması.

Keyfiyyət xüsusiyyətləri kəskin şəkildə ifadə olunmur, bu da funksiyaların formalaşmasına maneə yaratmır.

Müalicə erkən başlasa, korreksiyaya yaxşı cavab verir. Uşaq həyatının ilk ilində vaxtında düzgün müalicə ilə motor, zehni və nitq funksiyalarının formalaşmasında həmyaşıdlarına çatir.

Psixomotor inkişafda spesifik gecikmə, 2-ci dərəcə (orta).

Həyatın ilk ili ərzində davam edən t çatışmazlığının tədricən azalması tendensiyası olmadıqda, uşağın psixomotor inkişafında 1 yaş intervalından çox olmayan gecikmə. Bəzən müvəqqəti olaraq artım olur. Psixomotor inkişafı ilə əlaqədar olaraq, vaxtında düzgün müalicə ilə belə, uşaqlar öz həmyaşıdlarından motor, zehni və nitq funksiyaları formalaşmasında geri qalırlar.

Vaxtında başlanan müalicə yaşa bağlı bacarıqların formalaşmasında müsbət dinamikaya gətirir.

Psixomotor inkişafın spesifik ləngiməsi 3-cü dərəcə (ağır).

Uşağın psixomotor inkişafında 1-2 yaş intervalından çox gecikmə, uşaq böyüdükcə intensivləşmə meyli ilə davamlı inkişafın çatışmazlığının, dinamikada yaşa bağlı əsas bacarıqların (nitq və motor funksiyalarının olmaması daxil olmaqla) inkişafının olmaması.

Uşaqda mütərəqqi metabolik və ya yoluxucu xəstəliklər varsa, əvvəllər əldə edilmiş bacarıqlar da itirilə bilər.

Abuta Ağayeva

Nevroloq, UNICEF-in milli təlimçisi