Üz sinirinin parezi - üz sinirinin əzələ qruplarına impulsların keçirilməsinin pozulması səbəbindən funksionallığının qismən itirilməsidir. Üz sinirinin zədələnməsi yoluxucu və ya travmatik mənşəli ola bilər.

Yenidoğulmuş uşağa üz sinirinin parezi diaqnozu qoyularsa, əsas səbəb doğuş travmasıdır. Daha az infeksiya və ya inkişaf anomaliyaları nəticəsində bətndaxili sinir zədələnməsi baş verir. Doğularkən uşaqlarda xəstəlik otit fonunda (üz siniri kanalı daxili eşitmə kanalından yarandığından) və ya suçiçəyi zamanı inkişaf edə bilər. Uşaqlarda üz sinirinin parezi  bu  səbəblərdə də ola bilər: poliomielit; istənilən növ neoplazmalar; adenovirus infeksiyası; diabet; herpes; ağır stress: qorxu və ya hətta sevinc; üzə vurulan zərbələrdə üz nevritinə səbəb ola bilər; qaralamalara və tez-tez hipotermiyaya məruz qalma; stomatoloji prosedurlar və manipulyasiyalar; hər hansı bir zəhərli maddə ilə zəhərlənmə.

Bu xəstəliklə, ağlama və ya qışqırma zamanı güclənən üzün görünməz və ya açıq asimmetriyası (zərərin dərəcəsindən asılı olaraq) var. Şiddətli zədələnmə ilə üzün yarısı demək olar ki, tamamilə işləməyə bilər.

Bundan əlavə, üz sinirinin iflici zədələnmə yerindən asılı olaraq mərkəzi yaxud periferik olur. Üz sinirinin periferik iflicinə mərkəzi iflicdən daha çox rast gəlinir və adətən birtərəfli zədə kimi özünü göstərir və xəstəliyin başlanğıcında çox vaxt qulaqda, onun ətrafında, üzündə ağrılar olur. Mərkəzi üz iflici ən çox yalnız aşağı üz əzələlərinin zədələnməsi ilə müşayiət olunur.

Qazanılmış periferik iflicin ən çox yayılmış forması Bell iflici və ya Bell sindromudur. Neyropatiyanın olması körpənin həyatının ilk günlərindən müəyyən əlamətlərə əsaslanaraq müəyyən edilir. Üzün bir yarısı vəziyyətə uyğun üz ifadələrini göstərir, digəri isə ən kiçik bir hərəkət olmadan qalır. Bu, ağlama anlarında ifadəli olur.

Axtarış refleksi alınmır: ağızın künclərinə toxunmadıqda körpə heç bir şəkildə reaksiya vermir. Digər simptomlar daha sonra görünür: üz reaksiyaları zamanı üz əzələlərinin yarısının gecikməsi (gülümsəmə, ağlama, danışma); yuxu zamanı həddindən artıq yanaq şişməsi anormal əzələ rahatlaması səbəbindən baş verir; üz nevritinin tipik əlamətləri aydın üz asimmetriyası; gözlər könüllü olaraq bağlandıqda, göz qapağı tamamilə aşağı düşmür, göz almasının bir hissəsi açıq qalır, bu da buynuz qişanın iltihabına və üzərində xoraların yaranmasına səbəb ola bilər; nəzərəçarpacaq eşitmə itkisi; yad elementlər həmin gözə daxil olduqda belə, bir tərəfdən gözyaşının olmaması; yaxud - daimi göz yaşının gəlməsi; təsirlənmiş tərəfdəki aşağı göz qapağının kənarı bir qədər kənara çevrilir; dilin arxasındakı dad hisslərinin dəyişməsi və itməsi (uşaqlarda dəqiq yoxlana bilmir).

Uşaqlarda üz nevritinin müalicəsi yalnız simptomlardan deyil, həm də patologiyanın formasından asılıdır. Bir qədər böyük uşaqlarda evdə pozuntuları müəyyən edə bilərsiniz (üz ifadəsi pozğunluqlarının və üz əzələlərinin hərəkətlərinin olub-olmamasına diqqət yetirin), sadəcə bir testdən keçmək lazımdır - hərəkətlərin hər iki tərəfdə bərabər şəkildə həyata keçirilib-keçirilmədiyinə baxın (gözlərin bağlanması; növbə ilə əvvəlcə bir göz və sonra digər göz; gözləri yummağı; qaşları qaldırmaq; qaşları çatmaq; burnunu qırışdırmaq; gülmək; yanaqları şişirtmək; üfürmək, fit çalmaq; boyun bükmək). Şübhələr təsdiqlənərsə, üz sinirinin zədələnmə dərəcəsini təyin etmək üçün bir mütəxəssislə məsləhətləşməlisiniz.

Müalicə

Uşaqlarda nevropatiyanın və onun üz sinirinin ağırlaşmalarının kompleks müalicəsi dərman və fiziki müalicəni əhatə edir. Akupunktur üzün və digər hissələrin neyropatiyaları üçün özünü yaxşı sübut etmişdir. Müxtəlif üsulları birləşdirmək, həkimin göstərişlərinə əməl etmək, simptomların aradan qaldırıldığı dövrdə belə əvvəldən axıra qədər müalicə kursu almaq vacibdir.

Yeniyetmələrdə və uşaqlarda üz sinirinin nevritini müalicə edərkən aşağıdakı dərmanlar istifadə olunur: zəruri hallarda ağrı üçün dərmanlar; B, C, A qruplarının vitaminləri; hipoksiyadan təsirlənən liflərə oksigen tədarükünü yaxşılaşdırmaq üçün qan dövranını sürətləndirən dərmanlar; hormonal dərmanlar; baş və ya KBB orqanlarının infeksiyasının sübutu halında antibiotiklər. Paralel olaraq və ya iltihabın kəskin mərhələsi azaldıqdan sonra fizioterapiya təyin edilir: masaj; dərman elektroforez; maqnit terapiyası; hormonal dərmanlardan istifadə edərək ultrasəs.

Təəssüf ki, sinir iltihabından qurtulmaq vəziyyətində belə xəstəliyin nəticələrini tamamilə aradan qaldırmaq həmişə mümkün deyil. Ancaq səylə, üz sinirinin nevriti üçün xüsusi gimnastika etmək, üz ifadələrinə nəzarəti bərpa etmək mümkün bir işdir.

İstifadə olunmuş ədəbiyyatın siyahısı:

Uşaqlarda periferik üz iflici. Yılmaz U və b. J Uşaq Neurolu. (2014).

Coğrafi cəhətdən endemik bölgədə Lyme xəstəliyinə görə uşaq üz siniri iflicinin yüksək tezliyi. Munro APS, Dorey RB, Owens DR, Steed DJ, Petridou C, Herdman T, Jones CE, Patel SV, Pryde K, Faust SN.Int J Pediatr Otorinolaringol. 25 yanvar 2020.

[Anadangəlmə üz iflici]. Zhu YH et al. Zhonghua Er Bi Yan Hou Tou Jing Wai Ke Za Zhi. (2019).

Abuta Ağayeva

Nevroloq, UNİCEF-in milli təlimçisi