Ultrasəs müayinəsi nədir? 

Ultrasəs dalğaları insan qulağının eşidə bilmədiyi 20kHs tezlikdən böyük tezlikli səs (akustik) dalğalardır. Təbiətdə bir çoxsəslərin (külək, şəlalə, yağış, dəniz ləpələri səslərinin) ayrılmazkomponentidir. Ultrasəs müayinəsi tibbdə aparılan əsas müayinəüsullarından biridir. Exolokasiya prinsiplərinə əsaslanan bumüayinə metodu orqanizmə zərər vurmadan hamiləlik dövründəana və döl haqqında dəqiq məlumat vermək imkanına malikdir. Bumüayinə vasitəsi ilə hamiləliyin gedişatını izləmək, körpənininkişafını qiymətləndirmək, mümkün anomaliyaları aşkar etmək vəhamiləlik boyu dölün sağlamlıq vəziyyətini yoxlamaq mümkündür. 

Müayinə necə aparılır? 

Ultrasəs müayinəsi zamanı bədənə bir qat gel tətbiq olunur vəultrasəs cihazının çeviricisi (kiçik əl cihazı) ananın qarnının öndivarına yerləşdirilir. Bu cihaz yüksək tezlikli səs dalğalarıgöndərir və bu dalğalar bədən toxumalarından əks olunur.Kompüter bu əksləri götürür və şəkillər yaradır. Ultrasəs müayinəsizamanı həkim dölün böyüməsini, ürək döyüntüsünü, orqaninkişafını və mümkün bətndaxili qüsurları qiymətləndirir.Həmçinin bu növ müayinə ilə körpənin cinsiyyətini də müəyyənetmək mümkündür, lakin bu, adətən ana və atanın istəyi ilə edilir.

USM hamiləlikdə nə zaman aparılır? 

Hamiləliyin müəyyən dövrlərində ultrasəs müayinəsininaparılması tövsiyə olunur. Tipik olaraq, müntəzəm ultrasəsmüayinələri hamiləliyin birinci trimestrində (12 həftəyə qədər), ikinci trimestrdə (18-20 həftədə) və üçüncü trimestrdə (32 həftədə) aparılır. Hamilənin ilkin müraciəti zamanı USM aparılmasıgöstərişdir. İlk növbədə döl kisəsinin yerləşməsini (uşaqlıqdaxili/uşaqlıqdan kənar) və sayını (təkdöllü/çoxdöllü hamiləlik) müəyyən edə bilirik. Embrionun inkişafı nəticəsində hamiləliyin 5-6 həftəsində ürəkdöyüntülər əmələ gəlir. USM-də bu vizualizəedilib canlı döl diaqnozu qoyulur. 

Birinci trimestrin sonunda (11-14 həftəsində) USM-də bir çoxdetallar üzə çıxır, beyin və sinir sisteminin inkişafı müşahidə olunabilir, bundan əlavə, orqanların yeri və funksiyaları haqqındaməlumatlar əldə edilir. Müayinə zamanı dölün ənsə qalınlığı ölçülür, əsas orqanlarının mövcudluğu və funksional vəziyyəti qiymətləndirilir. Bu dövrdə USM vasitəsi ilə 40% bətndaxilianatomik qüsurlar aşkar oluna bilər.  

Hamiləliyin ikinci trimestrində (18-20-ci həftəsində) aparılanayrıntılı (detallı) ultrasəs müayinəsi beynəlxalq tibbi praktikadarutin prosedurdur. 18-ci həftədə dölün anatomiyası və orqanlarıdaha aydın görünür. Ultrasəs müayinəsi ilə körpənin ürəyi, skeletsistemi, beyni, daxili orqanları qiymətləndirilir. Bundan başqa ciftvə dölyanı maye hamiləliyin normal inkişafı üçün mühüm roloynayır. Ultrasəs müayinəsi zamanı bu maddələrin mövcudluğu vəonların normal funksiyaları qiymətləndirilir.

Hamiləliyin üçüncü trimestrində (32-34 həftəsində) ultrasəsmüayinəsində dölün inkişaf qüsurları və bətndaxili inkişafləngiməsi barəsində, ciftin yerləşməsi və strukturu, dölyanımayenin miqdarı, həmçinin dölün çəkisi haqqında məlumat alınır. Bundan başqa dölün biofiziki profili (körpənin hərəkətləri, əzələtonusu və tənəffüsü) qiymətləndirilir.  

Düşük təhlükəsi və erkən doğum təhlükəsi olan hamilələrinUSM-də mütləq şəkildə uşaqlıq boynunun uzunluğu ölçülür, daxilivə xarici dəliyin vəziyyəti qiymətləndirilir. 

Doppler ultrasəs müayinəsi nədir? 

Hamiləlik zamanı doppler ultrasəs müayinəsi dölün ürəkdöyüntüsünü, göbək ciyəsində və uşaqlıq arteriasında olan qanaxınını qiymətləndirmək üçün istifadə edilən tibbi görüntüləməüsuludur. Bu texnika standart ultrasəsə bənzər yüksək tezlikli səsdalğalarından istifadə etməklə işləyir, lakin Doppler effekti adlananfiziki prinsipə əsaslanır. Yüksək tezlikli səs dalğaları göndərir vəbu dalğaların əks olunması körpənin ürək döyüntüsü və ya kordonqan axını kimi müəyyən sahələrdə qan axını ilə əlaqələndirilir. Buməlumatlardan istifadə edərək kompüter real vaxt səs dalğalarını vəyaxud onların qrafik təsvirlərini yaradır.

Doppler ultrasəs müayinəsi ümumiyyətlə hamiləliyin müxtəlifmərhələlərində həyata keçirilə bilən bir skrininq testidir. İdealolaraq, doppler müayinəsi hamiləliyin 16-24-cü həftələri arasında, yəni ikinci trimestrdə aparılmalıdır. Bu dövrdə körpənin ürəkdöyüntüləri daha aydın olur və qan axınının ölçülməsi daha dəqiqola bilər. 

Ancaq bəzi hallarda həkim hamiləliyin əvvəlində və ya dahasonrakı dövrlərdə də doppler müayinəsini tövsiyə edə bilər.Xüsusilə yüksək riskli hamiləliklərdə körpədə böyümə geriliyi, plasenta problemi və ya digər ağırlaşmalar varsa, dopplermüayinəsi daha tez-tez və ya fərqli vaxtlarda edilə bilər.

Hər hamiləliyin xüsusiyyətləri fərqli olduğundan, dopplermüayinəsinin nə vaxt aparılacağına dair ciddi bir qayda yoxdur.Buna görə də, həkiminizin tövsiyələrinə və hamiləliyin xüsusi ehtiyaclarına uyğun hərəkət etmək vacibdir. Həkiminiz hamiləliyiniz boyu bu müayinələrin nə qədər tez-tez və hansı vaxtlarda aparılmasına dair sizə müvafiq məsləhət edəcəkdir.

Ultrasəs müayinəsi ümumiyyətlə qeyri-invaziv və təhlükəsizbir prosedurdur. Bununla belə, hamiləliyin müəyyən dövrlərindədaha çox məlumat vermək üçün USM-lə yanaşı digər testlər dəaparıla və ya istifadə oluna bilər. Buna görə də, hamiləlik boyumüntəzəm həkim müayinəsi və həkiminizin tövsiyələrinə əməletmək vacibdir.

Fidan Həsənova

Ginekoloq