Məktəbli (5-8 yaş)

Övladınız artıq məktəbə gedir. Bu dövr isə özü ilə bir sıra suallar və narahatlıqlar gətirib. Bu istiqamətdə daha çox məlumat əldə etmək və övladınızın inkişafında müsbət addımlar atmaq üçün “Məktəbli” bölməmizi izləyin.

Sağlamlıq

Qidalanma

İnkişafın stimullaşdırılması

Psixologiya və Qayğı

Təhlükəsizlik

Oyun və fəaliyyətlər

Məqalələr

Uşaqlarda təsadüfi boğulmalar

Boğulma  evdə baş verən təsadüfi xəsarətlərin digər növlərinə nisbətən daha az baş versə də, çox ağır nəticələrə səbəb ola bilər.

Evdə uşaqlar aşağıdakı səbəblərdən boğula bilər: suda boğulma, yad cisimlərin , maye və ya qida parçalarının tənəffüs yollarına düşməsi və tənəffüs yollarının sıxılması nəticəsində boğulma.

Suda boğulma

Suda boğulan uşaqların 70%-dən çoxu oğlanlardır və bir yaşdan dörd yaşa qədər uşaqlar daha yüksək risk altındadır. Kiçik yaşlı uşaqların suda boğulması ən çox tanış olan bir mühitdə, məsələn, hamamda, bağ hovuzlarında, bəzən çayda və dənizdə baş verir. Kiçik uşaqlar üzü üstə düşdükdə hətta 5 sm suda belə boğula bilərlər. Bu, ani baş verə və hər kəsi qəfil yaxalaya bilər. 

 Suda boğulmanın qarşısı almaq üçün : 

  • Yuyunduqdan sonra hamamda vannanın suyunu boşaldın;

  • Hamamda olan bütün su qablarını boşaldın və çevirin;

  • Suda və ya hamamda olan kiçik uşaqlara nəzarət etməyi böyük qardaş və bacılara həvalə etməyin;

  • Hamam oturacaqlarından istifadə etməyin və ya istifadə edildiyi təqdirdə uşağı hamam oturacaqlarında baxımsız qoymayın;

  • Uşaqlara kiçik yaşlarından üzməyi öyrədin. Dəniz və digər su hövzələrində olarkən, uşağa xilasedici jilet geyindirin;

  • Suda və ya su yaxınlığında olan uşaqları daim şəkildə izləyin.

               

Yad cisimlərin tənəffüs yollarına düşməsi nəticəsində boğulma 

Kiçik yaşlı uşaqlara ətrafda olan hər şey maraqlıdır. Yeni bir obyekti araşdırmaq  üçün daim əşyaları ağızlarına qoyurlar. Qida qırıqları, şirniyyat, qoz-fındıq,  müxtəlif drajelər, kiçik oyuncaq və ya lateks topu kimi əşyalarla hava yolunun tıxanması boğulma verir. Uşaqlar həmçinin suyun və digər mayelərin tənəffüs yollarına düşməsi nəticəsində də boğula bilərlər.

 

Yad cisimlərin tənəffüs yollarına düşməsi nəticəsində boğulmanın qarşısını         almaq üçün:

 

  • Dörd yaşdan kiçik uşaqlara boğulmaya səbəb ola bilən qida məhsulları –  fındıq, popkorn və şirniyyat kimi kiçik, sərt qidalar verməyin;

  • Uşaq oyuncaqları alarkən yaş tövsiyələrinə əməl edin; kiçik yaşlı uşaqlar üçün oyuncaqların ölçüsü qolf topundan daha böyük olmalıdır; 

  • Üzüm və kolbasa kimi hamar, dəyirmi qidaları uşaqlara verməzdən əvvəl uzunluğu boyunca kəsin;

  • İçərisində kiçik oyuncaqlar olan şirniyyatları kiçik yaşlı uşaqlara nəzarət olmadan verməyin;

  • Döşəmədə və aşağı siyirmələrdə düymə, muncuq, kürəcik, sikkə, sancaq və daş kimi xırda əşyalar saxlamayın;

  • Qırılan oyuncaqları atın;

  • Otağı tez-tez tozsoranla təmizləyin;

  • Bütün plastik paketləri və ya torbaları uşaqların ala bilmədiyi yerlərdə, xüsusən də yataq otağından uzaqda saxlayın;

  • Yemək yeyərkən uşağın fikrini yayındırmayın və uşağı güldürməyin;

  • Körpələri nəzarətsiz buraxmayın.

             

Sıxılma nəticəsində boğulma 

Bu, uşaqların geyim, krujeva, yataq toru, pərdələr və ya jalüzlər kimi əşyalara dolaşması nəticəsində ola bilər. Böyüklərin çarpayılarında yatan uşaqların yuxuya  gedən valideynlər tərəfindən əzilmə və boğulma riski də yüksəkdir. 

Sıxılma nəticəsində boğulmanın qarşısını almaq üçün: 

  • Uşaq ayaqqabılarında, geyimlərinin başlığında və yaxalarında olan bağları çıxarın və ya bağsız variantlarını alın; 

  • Uşaq çarpayısını pərdələrdən uzaqda quraşdırın;

  • Uşaq çarpayısını, beşik və ya uşaq yatağını yumşaq əşyalardan, krujevalardan və oyuncaqlardan, xüsusən də kiçik hissələri olan oyuncaqlardan, yumşaq oyuncaqlardan və tüklü yataqlardan azad edin; 

  • Beşiyi yoxlayın, çarpayının hissələri arasında çox böyük boşluqlar varsa, onu yumşaq bir yastıqla deyil, sərt materialla doldurun;

  • Jalüzlərdəki və pərdələrdəki ipləri kəsin yaxud onları uşaqların əli çatmayan yerdə saxlayın.

  • Uşağın çarpayısının üstündə örtüklər  və asma oyuncaqlar istifadə etməyin;

  • Körpə uşağı yatmaq üçün kürəyi üstə qoyun; 

  • Heyvanları, xüsusən də pişikləri körpələrin və kiçik yaşlı uşaqların yataq otağından uzaq tutun.

Uşaqları yanıqlardan necə qorumalı?

Uşağın dərisi böyüklərin dərisindən daha incə olduğu üçün yanıqlara daha çox məruz qalır və yanıqların gedişi daha ağır olur. Yanıq xəsarətləri olduqca ağrılıdır və uzun müddətli müalicə tələb edə bilər.

Uşaqlar ən çox mətbəxdə isti çay, qəhvə kimi mayelərin və ya krandan isti suyun onların üstünə tökülməsi nəticəsində yana bilərlər. Bundan başqa, yanıqlar uşaq isti vannaya salındıqda, buxardan və ya isti əşyalara toxunma nəticəsində baş verə bilər. Uşaqlar kibrit, şam, atəşfəşanlıq ilə oynayarkən, yanğın zamanı, elektrik rozetkasına əşyalar salarkən, bəzən günəşdə qalmaqdan da yana bilərlər. Süzüldükdən15 dəqiqədən sonra belə, bir stəkan çay körpəni ciddi şəkildə yandıra bilər. Ən çox yanma mətbəxdə baş verir.

Uşaqların yanıq zədələrinə qarşı təhlükəsizliyini təmin etmək üçün:

  • İsti çay, yemək və ya digər maye ilə dolu stəkanları, boşqabları və çaydanları masanın kənarından uzaq saxlayın;

  • İsti əşyaları, elektrik qızdırıcıları, qaz plitələri, ütünü uşaq üçün əlçatmaz yerə qoyun;  

  • Uşağın əli çata bilməsin deyə, qazan tutacaqlarını sobanın ortasına çevirin;

  • Elektrik çaydanlarının tellərinin masanın kənarından asılı qalmağına imkan verməyi;

  • Evdə azyaşlı uşaqlar varsa, mətbəx masasından çəkilə biləcək süfrələrdən istifadə etməyin; 

  • Uşaqları və isti qidaları, mayeləri eyni vaxtda daşımayın;

  • Qazanda qaynar suyun və ya başqa bir isti əşyanın yerini dəyişdirməzdən əvvəl heç bir maneənin olmadığından əmin olun;

  • Yemək  bişirərkən, sobanın arxa ocağından istifadə edin;

  • Yanan siqaretləri və ya şamları baxımsız qoymayın; 

  • Uşaqları soba və manqaldan uzaq tutun;

  • Açıq kamin üçün qoruyucudan istifadə edin;

  • Su qızdırıcısını 50°C-dən çox olmayan bir temperatur rejimində qoyun və ya termostatik klapan quraşdırın;

  • Uşağı çimizdirərkən suyun istiliyini vanna termometri ilə, olmadıqda isə biləyin üstündən suyu axıdaraq yoxlayın. Uşağı yuyundurmaq üçün suyun ən ideal temperaturu bədən istiliyinə yaxın olan 37-38 °C-dir;

  • Uşağı hamamda, xüsusilə də su kranı açıq olduqda, nəzatətsiz buraxmayın;

  • Təhlükəsizlik standartlarına cavab verməyən lampalar və ya gecə işıqları kimi elektrik avadanlıqlarından istifadə etməyin;

  • Uşaqların atəşfəşanlıqla oynamasına icazə verməyin;

  • Uşaqlara yanğın zamanı davranış qaydalarını öyrədin;

  • Benqal çilçırağından istifadə edən uşaqlara diqqət yetirin. Beş yaşına çatmayan uşaqlara benqal çilçırağı verməyin və böyük uşaqlara isə istifadə zamanı qol uzunluğu məsafəsində saxlamağı öyrədin;

  • Uşaqları, xüsusən günün ən isti vaxtlarında, uzun müddət günəşdə buraxmayın. Uşaqlar günəşə çıxdıqda günəş şapkası geyindirin və günəşdən qorunma faktorlu (SPF)  kremlərindən və ya dərisini örtən geyimdən istifadə edin.

Bəzən kimyəvi  maddələrin təsirindən kimyəvi yanıqlar baş verə bilər. Bunlar daha az rast gəlinsə də, çox təhlükəlidir. Uşaqları kimyəvi yanıqlardan qorumaq üçün məişət kimyası vasitələrini, boyaları, lakları, aseton və digər kimyəvi maddələri uşaqların əli çatmayan yerlərdə saxlayın.

Özümüz də təhlükəsizlik qaydalarına riayət etməliyik. Yadda saxlayaq ki, böyüklərin təhlükəsiz həyat tərzini nümayiş etdirməsi  və  özlərini necə aparması çox önəmlidir. Çünki uşaqlar çox vaxt bizim etdiklərimizi təkrarlayır!